Սուբսիդիաներ և դոնորի միջոցներ

Սուբսիդիաներ և դոնորի միջոցներ 

ԲԲՇԷԱԲ ծրագրի ֆինանսական մոդելի շրջանակում Երևանի քաղաքապետարանը համաձայնել է տրամադրել էներգաարդյունավետ միջոցառումների համար սուբսիդիաներ 40%-ի չափով:

Սակայն ավելի խոշոր մասշտաբի վերանորոգման համար շենքերը պետք է նաև վարկ վերցնեն: Հնարավոր է միավորել սուբսիդիաների տարբեր տեսակներ՝ սուբսիդավորելով վարկերը, ինչպես նաև լրացուցիչ դրամաշնորհներ տրամադրելով: Սա կարող է շատ կարևոր լինել Հայաստանում, որտեղ առանց սուբսիդիաների զուտ առևտրային վարկերը գործում են ոչ միայն շատ բարձր, այլ նաև շատ անկայուն տոկոսադրույքներով՝ դրամի անկայունության պատճառով: Անհրաժեշտ է կայունացնել և որոշ չափով իջեցնել տոկոսադրույքները՝ հանրության համար փախառությունները հասանելի դարձնելու համար: Սա կարելի է անել՝ միջազգային դոնորների ավելի էժան և ավելի կայուն միջոցներով՝ այս հատուկ միջոցառումների համար:

Դոնորների միջոցների օգտագործումը շատ օգտակար է՝ երաշխիքներ և էժան միջոցներ տրամադրելու առումով: Քանի որ ֆինանսական անբարենպաստ պայմանները, ինչպես օրինակ՝ գնաճի բարձր մակարդակը և բարձր տոկոսադրույքները շատ են թանկացնում վարկերը, դոնորների միջոցները կարող են կարևոր դեր խաղալ համատիրություններին վարկերի տրամադրման գործընթացն արագացնելու առումով:

Դոնորների միջոցների և դրանք ձեռք բերելու մասին լրացուցիչ տեղեկությունների համար կարող եք առանց վարանելու դիմել «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա»-ի գրասենյակ, իսկ մանրամասները ներառված են ԿԱՅՔԻ ՄԱՍԻՆ էջում:

Վարկի մարման ժամկետներ

Մինչ օրս Հայաստանում փոքր միջամտություններն իրականացվել են շատ կարճ ժամկետով՝ առավելագույնը 3 տարի տևողությամբ վարկերով: Թեև բնակարանատերերին սա տալիս է ապահովություն և կանխատեսելիություն, սակայն թույլ է տալիս իրականացնել միայն շատ փոքրածավալ միջամտություններ:

Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի մեր փորձից՝ 8-10 տարի մարման ժամկետով վարկային պրոդուկտները լավագույնն են: Դրանք թույլ են տալիս ավելի խոշոր միջամտություններ իրականացնել:

40-50% էներգախնայող իրական երկարաժամկետ միջամտությունների համար 15-20 տարի տևողությամբ վարկերը խելամիտ հնարավորություն կլինեին, թեև նման վարկային պրոդուկտների կիրառելիությունը կպահանջի ավելի կայուն ֆինանսական համակարգ Հայաստանում: Այդուհանդերձ, կարծես թե նման վարկերը համատարած չեն նաև Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի տարածաշրջանում: Մարդիկ ավելի նախընտրում են զգալիորեն ավելի շատ վճարել 10 տարվա ընթացքում, որպեսզի հաջորդ տասնամյակի ընթացքում օգտվեն օգուտներից:

Հաշվի առնելով նման երկար ժամանակահատվածների համար կանխատեսելու դժվարությունը՝ հնարավոր սցենարը կարող է լինել այն, որ մեծածավալ միջամտությունները բաժանվեն ավելի փոքր մասերի՝ 5 տարի տևողությամբ: Այս կերպ ներդրման յուրաքանչյուր բաժին, թեև նախորդի շարունակությունն է, կդառնա առանձին միավոր՝ առանձին վարկերով ու պայմանավորվածություններով: Սակայն, այս դեպքում, տեխնիկական նկատառումները պետք է խստորեն պահպանվեն, քանի որ միջամտությունների մի մասը պետք է հաջորդի մյուսին:

Քայլ առ քայլ մոտեցում

Մեր ուսումնասիրությունների, եզրահանգումների և մինչ օրս ունեցած փորձի հիման վրա բազմաբնակարան շենքերի լիարժեք մեկուսացման աշխատանքների իրականացման ամենակրկնօրինակելի մոդելը բաղկացած է այսպես կոչված քայլ առ քայլ մոտեցումից: Այս մոտեցումը, որը հիմնված է մասնակի էներգաարդյունավետ միջամտությունների վրա, ավելի կիրառելի է Հայաստանի համատեքստում և կհանգեցնի շենքերի կուտակային էներգախնայողության:

Ներկայում, ԲԲՇԷԱԲ ծրագրին մասնակցող շենքերն անցնում են էներգաաուդիտ, և ներկայացվում է շենքին անհրաժեշտ հնարավոր մեկուսացման աշխատանքների ամբողջական փաթեթը: Փաթեթը ներառում է այդ շենքի համար կիրառելի մեկուսացման հնարավոր բոլոր աշխատանքների նկարագրություն, սակայն ֆինանսական միջոցների բացակայության պատճառով համատիրությունը սովորաբար ընտրում է ամենածախսարդյունավետ և մատչելի միջամտությունները:

Մասնակի միջամտությունը չի հանգեցնում էներգախնայողության նույն աստիճանի, ինչ ամբողջական ճակատային միջամտությունը: Կախված շենքի տեսակից և կիրառված էներգաարդյունավետ միջոցառումներից՝ կուտակային էներգախնայողությունները կարող են հասնել մինչև 9 տոկոսի, սակայն այդ տեսակի միջամտություններն առավել ծախսարդյունավետ են և հետգնման ժամկետն ավելի կարճ է: Հետևաբար, ԲԲՇԷԱԲ ծրագիրն այժմ նպատակ է հետապնդում իրականացնել մասնակի վերանորոգումներ, այդ թվում՝ ընդհանուր աստիճանավանդակների մասում նկուղի, տանիքի, պատուհանների և դռների մեկուսացում և աշխատանք բնակելի բազմաբնակարան շենքերի ընդհանուր տարածքներում, որը կհանգեցնի ուղղակի էներգախնայողության:

Քայլ առ քայլ մոտեցման մոդելը շատ արդյունավետ է համարվել, քանի որ այն շատ մատչելի է բնակիչների, ինչպես նաև համատիրությունների համար: Փոքրածավալ միջամտությունները շատ ավելի քիչ ժամանակ, գիտելիքներ, միջոցներ և ջանքեր են պահանջում համատիրությունների կողմից, քան լիարժեք մեկուսացման աշխատանքները: Ի տարբերություն մասնակի միջամտությունների՝ ֆասադային հատվածի ամբողջական վերանորոգումը կարող է տասն անգամ թանկ լինել:

Քայլ առ քայլ մոտեցման վրա հիմնված ֆինանսական մոդելի կայունությունն ապահովելու նպատակով պետք է մշակվի էներգաարդյունավետության փոխհատուցման ծրագիր շենքերի համար և ներկայացվի համատիրությանը: Ծրագիրը պետք է ներառի շենքի լիարժեք մեկուսացման հայեցակարգ՝ հետևելով էներգաարդյունավետության միջամտությունների քայլ առ քայլ ժամանակացույցին՝ գնահատելով ծախսերը և խնայված էներգիան յուրաքանչյուր միջամտությունից հետո:

Այս մոդելի կարևոր բաղադրիչներից մեկը քաղաքապետարանի կողմից տրամադրվող սուբսիդիան է: Դա համատիրությունների համար կարևոր խթան է և առանցքային դեր է խաղում ծրագրի իրականացման գործում: 

Շենքի ֆասադային հատվածի ամբողջական մեկուսացման դեպքում քաղաքապետարանը չի կարողանա ֆինանսավորել այդքան մեծ թվով շենքեր, մինչդեռ, եթե էներգաարդյունավետության միջամտությունները միայն մասնակի են արվում, նույն քաղաքապետարանի սուբսիդիայի բյուջեն կարող է օգնել շատ ավելի մեծ թվով շենքերի և ընտանիքների:

Այս մոդելի մեկ այլ կարևոր ասպեկտներից է, որ այն համատիրություններին, բնակիչներին և բանկերին հնարավորություն է տալիս աստիճանաբար ավելացնել իրենց փոխադարձ վստահությունը, ինչպես նաև վարկերի չափը: Համատիրությունների մեծ մասի անկարողությունը և ընդհանուր տարածքներում ներդրումների համար գրավ առաջարկելու հետ կապված առանձին բնակիչների դժկամությունը գրեթե անհնար են դարձնում խելամիտ չափի բանկային վարկ ստանալը:

ԲԲՇԷԱԲ ծրագիրը հասել է մի իրավիճակի, որ պիլոտային հիմունքներով համատիրությունները կարողանում են ձեռք բերել փոքր վարկեր, սակայն այդ վարկերը բավարարում են միայն մասնակի էներգաարդյունավետ միջամտությունների համար:

Քայլ առ քայլ մոտեցմամբ այս փոքրիկ վարկերը կարող են համարվել որպես առաջին քայլ լիարժեք վերանորոգման աշխատանքների ուղղությամբ: Քանի որ վստահությունն աճում է դրական փորձի հիման վրա, ապա ակնկալվում է, որ համատիրությունների բանկավորումը նույնպես կաճի: Հետևաբար, ակնկալվում է, որ ֆասադային հատվածի ամբողջական վերանորոգումները հնարավոր կդառնան մոտ ապագայում:

Բազմաբնակարան շենքի վերանորոգման ծրագիր 

Բազմաբնակարան շենքի վերանորոգման ծրագրի նպատակն է ֆինանսավորել Հայաստանի քաղաքային համայնքների նախապես ընտրված բազմաբնակարան շենքերի ընդհանուր տարածքների վերանորոգումը:

Այս ֆինանսական մոդելով «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա»-ն գումարներ է տրամադրում «Ինեկոբանկ» ՓԲԸ-ին բազմաբնակարան շենքերի վերանորոգման համար: Այնուհետև «Ինեկոբանկ»-ն այդ համատիրություններին ենթավարկեր է տալիս՝ համատիրությունների կողմից ներկայացված շինարարության ծախսերի նախահաշվարկի հիման վրա, որը պատրաստվում է մասնագիտացած տեխնիկական նախագծման հաստատության կողմից:

Համատիրությունն ընտրում է շենքը և կազմակերպում հայտերի լրացման ու հավաքագրման գործընթացը՝ «Ինեկոբանկ»-ի կողմից մշակված հայտաձևերի համաձայն: Շենքը համարվում է ընտրված հետագա բանկային գնահատման համար, եթե բնակիչների առնվազն 75 տոկոսը լրացնում են իրենց հայտաձևերը:

«Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա»-ն գրավոր (սովորաբար էլ. փոստի միջոցով) տեղեկացնում է բանկին այն մասին, որ շենքն ու համատիրությունը հետաքրքրված են այդ ծրագրի իրականացմամբ: Այնուհետև համատիրությունը պետք է բնակիչներից ստացված հայտերը փոխանցի «Ինեկոբանկ»-ին:

«Ինեկոբանկ»-ն անմիջապես սկսում է համատիրության վարկունակության վերլուծությունը և տեղեկացնում Հաբիթաթ Արմենիային երկշաբաթյա ժամանակահատվածում՝ վարկ տրամադրելու իրենց պատրաստակամության մասին: Բանկը՝ համատիրության օժանդակությամբ կազմակերպում է բնակիչների հետ երաշխիքային պայմանագրի ստորագրման գործընթաց:

Դրանից հետո «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա»-ն, շինարարության ծախսերի նախահաշվարկի հիման վրա, վարկի համապատասխան գումարը տրամադրում է «Ինեկոբանկ»-ին 3 օրվա ընթացքում՝ համատիրությանը այն տրամադրելու նպատակով: Վարկի յուրաքանչյուր մասի համար պետք է ներգրավված բոլոր կողմերը ստորագրեն առանձին պարտամուրհակ և մարման ժամանակացույց: Եթե գույքային գրավ կա, ապա բնակիչների կողմից երաշխիքների տրամադրում չպետք է պահանջվի:

Ենթավարկի գումարը պետք է հիմնված լինի շինարարության բյուջեի վրա, որը գնահատվում է «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա»-ի Շինարարության և աղետների արձագանքման ղեկավարի մասնակցությամբ: Ենթավարկն ապահովվում է ծրագրին մասնակցող բնակիչների երաշխիքների հաշվին: Յուրաքանչյուր բնակիչ երաշխավորում է վճարման իր բաժինը՝ կիրառելով գործակից, որը հավասար է առնվազն 1.3-ի:

Բարձր ռիսկայնության ենթածրագրերի դեպքում, ինչպես օրինակ՝ համատիրության ոչ բավարար ֆինասական ցուցանիշները, դիմած բնակիչների 75%-ից ցածր թիվը, բնակիչների ցածր վարկունակությունը կամ այլ պատճառներ, բանկը կարող է կիրառել ենթավարկային երաշխիքների այլ ընդունելի գործակից:

Բացառիկ դեպքերում, ինչպես օրինակ՝ համատիրության բավարար ֆինանսական վիճակ, մասնակցող բնակիչների մեծ տոկոս, բնակիչների բարձր վարկունակություն, գործակիցը կարող է իջեցվել մինչև 1-ը:

Երբ քաղաքապետարանի կողմից ներգրավված սուբսիդիաներ կան, ենթավարկը պետք է օգտագործվի միայն բանկային փոխանցումների միջոցով: Սուբսիդիաների բացակայության դեպքում ենթավարկի 90% պետք է օգտագործվի միայն բանկային փոխանցումների միջոցով:

«Ինեկոբանկ»-ի կողմից համատիրություններին առաջարկվող վարկը պետք է ունենա հետևյալ հիմնական առանձնահատկությունները՝   

Ենթավարկի արժույթ.          ՀՀ դրամ

Ենթավարկի գումար.           Շինարարության նախահաշվարկի հիման վրա

Տարեկան տոկոսադրույք.      12% (հաշվարկված նվազող հաշվեկշռով)

Ենթավարկի ժամկետ.          36-60 ամիս

Գրավ.                           Երաշխիքներ

Մարում.                        Ամսական մարումներ, վաղ վճարման դեպքում տուգանքներ նախատեսված չեն

Սպասարկման գումար.         Մնացորդային հաշվեկշռից տարեկան 0.5% (պահվելու ամեն տարվա սկզբին)

Շահառու.                       Ծրագրում ներգրավված համատիրություն